Back

Blog #13 Pratyahara प्रत्याहार – Yoga’s vijfde stap richting verlichting

Yoga. Voor veel mensen hier in het Westen een verwarrend onderwerp. Is yoga een sport? Is yoga rekje-strekje? Waar is yoga écht voor bedoeld? Wat heeft yoga met spirituele groei te maken? Is yoga een religie? Of is yoga een lifestyle?

Dit is de vijfde blog over de maar liefst acht ‘ledematen’ van yoga, volgens het boek: De Yoga Sutras van Patanjali. Ook wel gezien als de Thora, de Bijbel en de Koran onder de yogi’s!

We gaan door met de yogische ledemaat genaamd Pratyahara प्रत्याहार, het terugtrekken van je bewustzijn in een veilige en warme omgeving, waar zo min mogelijk afleidingen zijn. Dit geldt voor afleidingen in de vorm van geluid, visuele waarnemingen, fysieke prikkelingen, honger en geuren. Waarom is het terugtrekken van jezelf zo essentieel om goed te kunnen mediteren? Je leest het hieronder!  

PING PING! Een appje. ZOEF ZOEF! Een binnenkomend e-mailtje. BRING BRING! Aaah, een nieuwe update van Anna op Facebook die een nieuwe post heeft over haar kat die een gekke bek trekt tijdens het aantrekken van een nieuw mutsje. Aan haar gezicht te zien vindt ze het niet echt een prettige ervaring! En DING DONG! Een PostNL bezorger aan de deur. De hele dag door heb je te maken met constante prikkelingen die je aandacht proberen te verleiden. En vaak… met succes!
Wanneer je dit vaak doet. Heel vaak. Om precies te zijn: Dagelijks! Dan is de kans erg groot dat het een permanente gewoonte wordt van je levensstijl ijl. Het maakt op een gegeven moment geen onderscheid meer tussen je privéleven of werkleven, met het gevolg dat je een slaaf wordt van alle afleidingen ook wel triggers genoemd. Kortom: wordt proactief in plaats van reactief!

Onze zintuigen blijven dus voortdurend alert en gericht op de buitenwereld, wat ons vaak uit balans brengt. Gevolg is dat je continue van buiten naar binen leeft in plaats van binnen naar buiten, wat veel natuurlijker is. We leven dus voornamelijk reactief, wat dus onnatuurlijk gedrag is.
Hier komt het vijfde aspect van de Ashtanga Yoga, zoals vermeld in de Yoga Sutra van Patanjali, om de hoek kijken, genaamd: Pratyahara. Wat houdt Pratyahara precies in, waar komt het vandaan, en op welke manier kunnen we het in ons dagelijkse leven praktisch gebruiken?

Wat betekent Pratyahara प्रत्याहार ?

Pratyahara is afgeleid van de Sanskriet woorden “prati” (tegenover, binnen) en “ahara” (inname, voeding). Het betekent dus letterlijk “het terugtrekken van de inname”, wat inhoudt dat we onze zintuigen van de objecten die we waarnemen, terugtrekken. Het markeert de overgang tussen de externe en interne yogapraktijken, wat een essentiële stap is naar diepere meditatie en zelfrealisatie.

Patanjali sprak in zijn Yoga Sutra over de acht fasen van yoga, die bekendstaat als de ashtanga (achtledige) methode. Pratyahara is de vijfde van de acht ledematen en dient als een verbinding tussen de fysieke en mentale aspecten van yoga. De eerste vier ledematen (Yama, Niyama, Asana en Pranayama) zijn gericht op externe activiteiten, terwijl Pratyahara ons naar binnen leidt, wat de fundamenten legt voor de diepere meditatietechnieken (Dharana, Dhyana, Samadhi) die volgen.

Waar komt Pratyahara प्रत्याहार vandaan?

Pratyahara, zoals beschreven in de Yoga Sutras van Patanjali, heeft zijn oorsprong in de oude Indiase yogatradities die duizenden jaren geleden bestaan. De Yoga Sutras, opgesteld door de geleerde Maharishi Patanjali, zijn een van de meest essentiële werken binnen de yogafilosofie. De exacte datum van de Yoga Sutras is onbekend, maar men gaat ervan uit dat ze tussen 200 v.Chr. en 200 na Christus zijn geschreven. Pratyahara wordt hierin gekarakteriseerd als een cruciale stap in de weg van de yogi naar verlichting. Want zonder je zintuigen terug te kunnen trekken en je zowel lichamelijk, geestelijk en emotioneel niet kunnen verbinden met je omgeving, gaat voor veel ruis zorgen tijdens het leren concentreren om uiteindelijk te kunnen genieten van een diepe meditatie.

In de bredere Indiase filosofie, waaronder de Vedische teksten, wordt het idee van introspectie en innerlijke beweging ook vaak genoemd. Pratyahara heeft zijn oorsprong in oude wijsheid, die sterk verbonden is met zelfdiscipline, zelfbeheersing en uiteindelijk zelfrealisatie.

Hoe praktiseer je Pratyahara प्रत्याहार in het dagelijkse leven?

In de drukte van het hedendaagse leven kan het concept van zintuiglijke terugtrekking bijna niet haalbaar lijken. Dit komt voornamelijk door onze leefomstandigheden, waarbij deze vaak, letterlijk en figuurlijk, zijn ingericht om goed in ‘afgeleid‘ te worden.
Denk aan de vele billboards die bewegen wanneer je fiets, loopt of rijdt door de binnenstad, de constante geluiden van je mobiele telefoon, de (zeer irritante) reclames op YouTube wanneer je een mantra wilt beluisteren… overigens is het nog irritanter wanneer je middenin een mantra zit en er komt keihard uit het niets een bol.com commercial waarbij alles draait om KOPEN, KOPEN, KOPEN!

Ga hierna maar eens terug naar het mediteren op je rustige kamertje…

Alles wat je dagelijks, bewust of onbewust, blijft beoefenen word je vanzelf een ware meester in… in het geval van afleiding, train je jezelf om het behalen van het ‘Meester in afleiding’ diploma! Maar het goede nieuws is: Iedereen kan echter stappen ondernemen om Pratyahara toe te passen in het dagelijkse leven en ons bewustzijn meer naar binnen te brengen. Hier zijn een aantal handige manieren om Pratyahara te oefenen:

Een simpele manier om Pratyahara te beginnen, is door je bewust te worden van je zintuigen. Als je eet, wees dan voorzichtig met de smaken en texturen. Wanneer je loopt, merk je dat je voeten de grond raken. Deze momenten van bewustzijn dragen bij aan het verplaatsen van je focus van een automatisch proces naar bewust waarnemen.

Ademhaling behoort tot de meest doeltreffende methoden om je zintuigen naar binnen te brengen. Begin met een simpele ademhalingstechniek, zoals Yogic Breath. Terwijl je je ademhaling inspant, merk je op hoe de geluiden, geuren en beelden om je heen geleidelijk verdwijnen. Je richt je aandacht op je ademhaling en lichaam, en langzaam komen je zintuigen tot rust.

Zorg ervoor dat je regelmatig momenten van rust en stilte in je dagelijkse routine opneemt. Plaats bijvoorbeeld je telefoon en computer een uur voordat je gaat slapen. Dit zorgt voor een zintuiglijk moment van rust dat bijdraagt aan het versterken van het innerlijke bewustzijn.

In plaats van de zintuigen te negeren, kun je ze ook inzetten als een weg naar innerlijke rust! Maak gebruik van rustgevende muziek of geluiden die je helpen om naar binnen te keren, bijvoorbeeld tijdens een sound healing sessie of het concentreren met een klankschaal. Je kunt diverse klankschalen gebruiken, maar ook een enkele zal voldoen. Sla de desbetreffende klankschaal aan en houd je aandacht en bewustzijn bij de gespeelde klank. Blijf je concentreren op de klank, totdat het de stelte omarmt heeft. Herhaal dit proces gedurende 10 minuten en je zult merken dat dit bijdraagt aan het verlichten van de geest.

Een alternatieve doeltreffende methode om Pratyahara te trainen, is met Yoga Nidra (yogaslaap). Dit is een geleide meditatie waarbij je op een bewuste manier ontspant en je aandacht geleidelijk terugtrekt van de zintuiglijke prikkels, wat resulteert in een diepere ontspanning en introspectie.

Wat ook een effectieve manier is om Pratyahara te beoefenen is het reciteren van gezonde klanken in de vorm van mantra recitatie. Het Sanskriet, waarin mantras worden gereciteerd, heeft namelijk een frequentie van 432Hz. Dit trillingsniveau staat gelijk aan Moeder Natuur! En sinds wij mensen onderdeel zijn van de natuur, heeft deze frequentie een helend effect op onze geest. 
Start met korte mantras te reciteren, wanneer je minder bekend bent met mantras, en breid hierna uit naar langere en ingewikkeldere mantras indien gewenst. AUM reciteren of de Mahamantra zijn beiden mantras die gemakkelijk te reciteren zijn. Langere mantras kun je uiteraard ook luisteren en beetje voor beetje na reciteren. Je zult merken dat je na ongeveer 10. minuten mantras reciteren, een zelf hypnotiserend gevoel over je heen gespoeld krijgt. Je kunt namelijk een lichte vorm van trance ingaan, wat veel positieve effecten zal hebben op de gezondheid van zowel je geest, emoties als het lichaam!

Wat zijn de voordelen van het bewust praktiseren van Pratyahara प्रत्याहार ?

Pratyahara beoefenen en integreren in je dagelijks leven ligt in feite zo voor de hand, dat je het snel over het hoofd ziet. Het is eigenlijk zeer logisch om te doen, maar om je er bewust mee bezig te houden, vergt misschien iets meer oefening dan je gewend bent. Maar wat zijn een aantal cruciale voordelen van het bewust leren terugtrekken van je zintuigen? A voilà! Zie hier beneden:

  • Het verminderen van stress en angst: Het beheersen van je zintuigen voorkomt dat je wordt overweldigd door externe prikkels, wat resulteert in een kalmere geest en minder stress.
  • Verbeterde focus: Het elimineren van externe afleidingen stelt je in staat om je volledige aandacht te richten op de essentie, wat resulteert in een verbeterde concentratie.
  • Diepere meditatie: Pratyahara stelt de geest voor op diepere meditatieve toestanden, zoals vermeld in de latere fasen van de Yoga Sutra (Dharana oftewel wilskracht beoefenen en concentratie), Dhyana oftewel mediteren en Samadhi oftewel opgaan/ samensmelten met je innerlijke- of uiterlijke bron van concentratie).
  • Zelfbeheersing: Het beheersen van de zintuigen verbetert je zelfbeheersing, wat cruciaal is voor spirituele ontwikkeling. Zo leer je in feite ook weer van binnen naar buiten te leven in plaats van het onnatuurlijk en aangeleerde buiten naar binnen leven.

Pratyahara प्रत्याहार in een notendop.

Pratyahara is een krachtig vijfde onderdeel van yoga, dat de aftrap geeft naar spirituele ontwikkeling in vergelijking met de vorige vier stappen van yoga, die meer gebaseerd zijn op het fysieke en zintuigelijke. Pratyahara legt de basis voor een stevig fundament, waarop een yoga zijn of haar spirituele ontwikkeling kan voorzetten en verder kan gaan om wilsgracht en concentratie te versterken, alvorens te meditatie op te zoeken.
Pratyahara ondersteunt bij het omgaan met de onophoudelijke stroom van externe prikkels, die je alleen maar afleiden van je doel. Door onze zintuigen te ontspannen en onze focus naar binnen te richten, kunnen we een dieper gevoel van innerlijke rust en evenwicht ervaren. Het vormt een cruciale fase in de zoektocht van de yogi naar verlichting en vormt een verbinding tussen de fysieke en mentale elementen van yoga. In ons dagelijkse leven zijn we in staat om Pratyahara te praktiseren door ons bewust te zijn van onze zintuigen, regelmatig stilte te omarmen en te mediteren. Uiteindelijk resulteert het in een toestand van vrede en zelfbeheersing, wat ons in staat stelt om ons ware innerlijke zelf te ontdekken.

Als laatste worden de volgende yoga onderdelen geassocieerd met Pratyahara:

– Yoga Nidra (Slaap Yoga),
– Mantra recitatie,
– Bhajans en kirtans (lofzangeren) zingen,
– Sound Healing.

Wat hebben ze allemaal gemeen vraag je? Door het ondergaan van Yoga Nidra, door het reciteren van mantras, dor het zingen en chanten van bhajans en kirtans en door jezelf over te geven aan gezond geluid tijdens Sound Healing, word het bewustzijn op natuurlijke wijze en tempo automatisch onderdompelt in een theta hersengolf frequentie. Deze hersengolf heeft een frequentie van tussen de 6Hz. – 10Hz. en zorgt ervoor dat je lichaam slaapt, maar je bewustzijn bij is. Deze brainwave staat vooral bekend voor: Diepe ontspanning, creativiteit en inspiratie, emotionele verwerking en heling, toegang tot je onderbewustzijn en het verbetert leer- en geheugen functies.

Kortom: Bij alle bovenstaande methodes (Yoga Nidra, Mantra recitatie, Bhajans en kirtans zingen en Sound Healing) wordt het bewustzijn terug getrokken, met het resultaat dat je 100% opgaat in het geluid van de begeleidende stem, mantra, zang of geluid. Wat op zichzelf al helende resultaten op mentaal-, fysiek- en emotioneel niveau heeft!

Een juweel voor in je boekenkast.

Het boek ‘De Yoga Sutras van Patanjali’, zijn volop verkrijgbaar in standaard paperback of iets luxere hardcover versies verkrijgbaar. Maar wist je ook dat er exemplaren zijn die voelen, ruiken en eruit zien als juweeltjes voor in je boekenkast? En daarbij ook nog 100% ecologisch vervaardigd zijn?

Stap in de wereld van Vedic Cosmos! Dit familiebedrijf zit gevestigd in Zuid-India; Tamil Nadu om precies te zijn. Zij produceren diverse boeken over de Vedische wijsheid, zoals: De Bhagavad Gita, De Ramayana, De Guru Gita en De Yoga Sutras van Patanjali!

Alle boeken komen met een speciaal ontworpen boek-vormgegeven houten box, waarbij er gebruik is gemaakt van maar liefst drie verschillende houtsoorten:

  1. Esdoornhout
  2. Walnotenhout
  3. Eikenhout

Ook is de houten box aan de buitenzijde vormgegeven met kleurrijke illustraties, zodat je altijd getriggerd wordt om de inhoud van het boek te lezen, wat overigens veel meer tot leven komt dan bij een normaal boek het geval is!

In dit boek kun je de originele Sanskrit verzen terugvinden, hun vertaling in het fonetisch en hiervan ook de vertaling in het Hindi (Devanagri) en Engels, zodat het begrijpbaar is voor iedereen.
Om dit artistieke boek een langere houdbaarheid te geven, werd er gebruik gemaakt van speciaal zuur-vrij papier, afkomstig van duurzame Europese bossen. De gehele editie is als laatste ook nog eens geprint met milieuvriendelijke vegetarische inkt, gemaakt vanuit natuurlijke Japanse ingrediënten!

Wat het geheel helemaal afmaakt zijn de Swarovski diamantjes die de cover van de boeken versieren, de goudkleurige folieranden om de wervelkolommen, de gouden vergulde hoek-clips en de unieke laser-vervaardigde goudkleurige boekenleggers!

Waarom zou je De Yoga Sutras van Patanjali willen kopen?

✅ Een juweel voor in de boekenkast,
✅ Geschikt als cadeaugeschenk op verjaardagen, bruiloften en (Hindoeïstische)feestdagen,
✅ Vervaardigd met duurzame Europese bossen,
✅ Voor ALLE teksten en illustraties is vegetarische Japanse inkt gebruikt,
✅ Compleet met zeer unieke en fraaie goudkleurige metalen boekenlegger,
✅ 100% geproduceerd in India, waarbij het voldoet aan de meest strenge keuringseisen, zoals: Tüv Rheinland certificaat (ISO 9001:2015) en FSC C125048,
✅ De spirituele content van dit boek komt veel meer tot leven en belevenis, dankzij unieke vervaardiging van het boek. 

Verschillende edities: Luxe. Luxer. Insanely Luxe!

Klanktherapeut | Coach | Yogi (200RYT)

Yoga. Hindoeïsme. India. Sound Healing.
Ok, en een snufje Boeddhisme op z'n tijd.

Voor deze onderwerpen kun je mij s'nachts (graag een beetje teder) wakker maken!

Ik zegen mijn tijd hier op Moeder Aarde via mijn eigen ondernemingen: Zentastic Vibes, HappyZenHeart en Bonsai Blossom Pictures waarbij ik ook nog Hindi als derde taal aan het leren ben.